فهرست مطالب
فصلنامه پژوهش های تاریخی
پیاپی 3 (پاییز 1388)
- تاریخ انتشار: 1388/10/01
- تعداد عناوین: 7
-
-
صفحه 1پاز مهمترین مسائل تاریخ ایران، روابط حکومتهای محلی و ایلات و عشایر و خاندانهای مناطق مختلف کشور با دولت مرکزی است. آنچه در این نوشتار در نظر بوده، توصیف و تبیین جایگاه و کارکرد یکی از خاندانهای کرد ایرانی در عرصه حکومت محلی و تعامل با دولت مرکزی است. در این نوشتار، سعی بر این است تا برخی ابعاد و زوایای مرتبط با حکومت محلی خاندان دنبلی بررسی و تجزیه و تحلیل گردد. این تحقیق به روش اسنادی و با بهره گیری از منابع کتابخانه ای و استناد به اسناد و مدارک موجود انجام شده و از جمله یافته ها و دریافته های آن می توان به این نکته اشاره کرد که خاندان دنبلی در مقام امرای حکومت محلی دنبلی در منطقه خوی و سلماس و تبریز، دست کم از زمان شاه تهماسب صفوی دارای تاریخی مستند و روشن است. در زمان شاه عباس اول نمود بیشتری یافته، در اواخر صفوی کم رنگ می شود. در فاصله بین صفویه تا قاجار، امرای خاندان دنبلی در مقیاسی گسترده تر و به گونه ای بارز به ایفای نقش در مسائل داخلی و خارجی کشور می پردازند و حکومت محلی این خاندان از اقتدار بیشتری برخوردار می شود. با روی کار آمدن سلسله قاجار، امارت این خاندان رو به افول می رود و در نهایت، در نخستین سالهای ورود عباس میرزا به آذربایجان در مقام ولی عهدی، عمر این امارت محلی به پایان می رسد. برخلاف برخی فرضیه هایی که قوم کرد را به واگرایی و تجزیه طلبی متهم می کند، این مقاله نشان می دهد که خاندان دنبلی، به عنوان یکی از خاندانهای اصیل و برجسته کرد، در عرصه های گوناگونی، از جمله ادب، فرهنگ، عمران و آبادی، سیاست داخلی و روابط خارجی نقشی مؤثر، اساسی و انکارناپذیر در تامین امنیت، اهداف، وحدت و منافع ملی کشور ایفا کرده است.
کلیدواژگان: خاندان دنبلی، کرد، دولت مرکزی، حکومت محلی، خوی، تبریز -
صفحه 19پس از رحلت پیامبر و به خلافت رسیدن ابوبکر، مسلمانان دست به یک سلسله فتوح دامنه دار زدند. قسمت اعظم این فتوح در مناطق مسیحی نشین انجام پذیرفت. مصر که از جمله مراکز مسیحی درآن روزگاران بود، در مدت کوتاهی به تصرف مسلمانان درآمد و ایشان توانستند بر اسکندریه، یکی از مراکز چهارگانه مسیحیان دست یابند.
واکنش مردم مصر در مقابل مسلمانان بسیار قابل ملاحظه بود. قبطیان در مقابل مسلمانان نه تنها مقاومت نکردند، بلکه از آنها استقبال هم نمودند. این کنش از اصول چندگانه و متفاوتی سرچشمه می گرفت که باید در بستر جامعه آن زمان بررسی گردد و در راستای همین امر به اوضاع دینی، موقعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مصر توجه نمود.
پس از فتح مصر، رفتار مسلمانان نیز با قبطیان به عنوان اهل کتاب حایز اهمیت است. قبطیان توانستند در سایه حکومت اسلامی، آزادی دینی راکه سالها در دوران حاکمان مسیحی ازآن محروم بودند، باز یابند.
در این پژوهش، ضمن تشریح چگونگی فتح مصر، به بررسی علل پیروزی مسلمانان، عملکرد مسیحیان در مواجهه با مسلمانان و وضعیت آنان بعد از فتح پرداخته شده است.
کلیدواژگان: مصر، مسلمانان، فتوح، مسیحیان، قبطیان -
صفحه 33یکی از مهمترین دستاوردهای رخداد مشروطه در عثمانی و ایران، تدوین قانون اساسی است. این دستامد گران مایه علی-رغم محاسن زیادی که داشته، به نسبت چشم اندازی که واضعان آن به نحوه پیشبرد جریان نوگرایی و اصلاحات داشتند، خود باعث تند یا کند شدن جریان مشروطه خواهی شده است. یکی از مصادیق مدعای فوق، مساله اختیارات پارلمان در دو قانون مذکور است. به سبب قبض و بسط های موجود در خصوص اختیارات پارلمان در قوانین مشروطه ایران و مشروطه 1908 عثمانی، جریان مشروطه خواهی، سرنوشت متفاوتی را به خود دید که به زعم نگارنده، منبعث از رویکرد قوانین یاد شده به جایگاه نهادهای مدنی از قبیل پارلمان در ساختار هیات حاکمه دو دولت اسلامی با زعامت سلطان مشروع است.
در نوشتار حاضر، سعی می شود با تامل در قوانین یاد شده، از زاویه اختیارات پارلمان، تاثیر آن متون بر سرنوشت جریان نوگرایی در ایران و عثمانی ارزیابی گردد.
کلیدواژگان: مشروطه ایران، مشروطه عثمانی، قانون اساسی، اختیارات مجلس -
صفحه 41در بررسی نظام حقوقی دولت سلجوقی دوگونه محکمه بر اساس وظایف و حیطه های فعالیت هر کدام قابل تشخیص است: محکمه سلطانی یا همان دیوان مظالم که شخص سلطان و در مواردی نواب حکومتی وی در ایالات متولی و مسؤول آن بودند، و محاکم شرع که توسط قضات و علمای دینی اداره می شد. در محاکم شرع به دعاوی و مرافعات خصوصی و عمومی بین اشخاص و در محکمه سلطانی به جرایم و دعاوی اداری و سیاسی مرتبط با حکومت رسیدگی می شد. وجود محکمه سلطانی، در سنت ایرانی به مظالم نشستن پادشاهان ریشه داشت و محاکم شرع برخاسته از سنتهای دین اسلام بود.
کلیدواژگان: نظام حقوقی، محاکم شرع، محکمه سلطانی، دولت سلجوقی -
صفحه 55اسکندر مقدونی در سال 325 ق.م. در دهانه رود سند تصمیم به بازگشت به غرب را گرفت. در نقشه ترسیمی وی سپاه بزرگ مقدونی که اینک از ملیت های مختلف تشکیل شده بود، به فرماندهی خود وی از طریق سواحل گدروزیا (دریای عمان) سفر جنگی خود را آغاز نمود، در حالی که ناوگان دریایی او به سرکردگی نئارخوس در آبهای این دریا نیروی زمینی را حمایت می کرد. جغرافیانگاران یونانی در این عهد بلوچستان را به سه بخش به نامهای اوریتیایی، سواحل ماهی خواران و گدروزیا تقسیم کرده بودند.
اسکندر هنگام عبور از مناطق سه گانه فوق با مسائل و پدیده هایی روبه رو گردید که تا پیش از این، برای وی و سپاه نیرومندش چندان شناخته شده نبود. در واقع، سختی این مسائل بیش از تمام سختی هایی بود که خود وی و لشکریانش از آغاز جنگ در کناره رود گرانیکوس تا خاتمه آن در دهانه رود ایندوس تجربه کرده بودند.
اسکندر می دانست که سرزمین گدروزیا دارای طبیعتی خشن و فاقد منابع غذایی لازم برای تغذیه سپاه و تعلیف احشام است، با وجود این، وی از سر نخوت و غرور و برای نشان دادن قدرت مافوق بشری خود مصمم گردید تا از آن عبور نماید. با همه این اوصاف، آیا اسکندر توانست به اهداف جاه طلبانه و بلندپروازانه خود جامه عمل بپوشاند؟
با توجه به این موضوع که بلوچستان فاقد یک نظام شهری متمرکز و پیشرفته بوده است، مورخان و جغرافیانگاران چگونه به این موضوع نگریسته اند؟
در این مقاله سعی شده است تا علاوه بر پاسخگویی شفاف به دو پرسش فوق، نسبت به مجموعه عملیات اسکندر و لشکریان او در خاک گدروزیا، چگونگی برخورد آنها با طبیعت و پدیده های جغرافیایی و از سوی دیگر، ترسیم جغرافیای تاریخی منطقه با استناد به نوشته های مورخان و جغرافیانگاران یونانی به روش توصیفی – تحلیلی اقدام شود.
کلیدواژگان: اسکندر مقدونی، ایران، گدروزیا، بلوچستان، شهرهای گدروزیا -
صفحه 67مجادلات کلامی در سده های دوم و سوم هجری چنان بالا گرفت که انسجام فکری جامعه اسلامی را تهدید نمود. یکی از عمده ترین موضوعهایی که در این روزگار، مسلمانان را _ در رد و قبول _ دو بخش نمود، مساله خلق قرآن بود. منازعات و مجادلاتی که بر سر این موضوع درگرفت، سرانجام منجر به دخالت دستگاه خلافت و اتخاذ سیاست محنه از سوی مامون گردید. این سیاست بی سابقه و بی نظیر در تاریخ اسلام - که او چهار ماه پیش از مرگش به اجرای آن فرمان داد - از سوی جانشینانش، معتصم و واثق پی گرفته شد و قریب به شانزده سال اساس کار دستگاه خلافت در رویایی با اهل حدیث قرار گرفت.
این اقدام بی سابقه مامون، توجه بسیاری از پژوهشگران حوزه تمدن و فرهنگ اسلامی را به خود جلب نموده، و موجب پدید آمدن آرا و فرضیه های گوناگون پیرامون این حادثه شده است. این مقاله می کوشد تا در تبیین انگیزه های مامون از اتخاذ سیاست محنه، ابتدا سه فرضیه: 1- متاثر بودن خلیفه از معتزله؛ 2- تاثیرپذیری او از تشیع؛ 3- اقتدارگرایی خلیفه در برابر اهل حدیث، را مورد سنجش و ارزیابی قرار دهد و سپس با تضعیف دو مفروض نخست، به تقویت فرضیه سوم روی آورد تا در پرتو بررسی داده های تاریخی، نتایج منقحی را به دست دهد.
کلیدواژگان: اهل حدیث، تشیع، خلق قرآن، مامون، محنه، معتزله -
صفحه 79در کتاب دانیال نبی (ع) «داریوش مادی» نام پادشاهی است که بابل را فتح می کند و گروهی از علمای بنی اسرائیل را به شوش می آورد تا از آنها در امور ملک داری استفاده کند. اما در اینکه این پادشاه مطابق آنچه یهودیان فرض می کنند، همان داریوش یکم هخامنشی باشد، حرف و حدیث فراوان وجود دارد. هیچ سند تاریخی بابلی و یا ایرانی ای نیز به شخصیتی جز این اشاره نکرده اند. هدف پژوهش حاضر دستیابی به تصویر روشنی از شخصیتی است که در این کتاب طرح شده تا در پرتو آن بتوان به هویت واقعی وی نزدیک شد. پژوهشگر با بررسی اشارات متن مورد نظر و اعتبار سنجی ترجمه های این متون به روش تحلیلی و نقد نظریه های محققان کتاب مقدس به این نتیجه می رسد که آوردن نام داریوش در داستان دانیال نبی (ع) یا اشتباهی از سوی نسخه بردار کتاب در ضبط نام «داریوش» به جای «کوروش» بوده و یا اصولا «داریوش» لقبی برای «کوروش» از سوی مردم بابل محسوب می شده است. در همین راستا، مساله دیگری مطرح می شود که تعداد نادرست شاهان هخامنشی در این کتاب است. «جبرئیل» به آن حضرت الهام می کند که چهار پادشاه پیش از «اسکندر» سلطنت خواهند کرد. این تعداد با تعداد درست شاهان هخامنشی از داریوش (یا کوروش) تا اسکندر به هیچ روی همخوانی ندارد. پژوهشگر نشان می دهد که این بار مقصر نه نسخه بردار، بلکه شخص نویسنده کتاب است که در زمان رونویسی یک عبارت از کتاب مقدس، واژه «مهمترین» را پیش از عبارت «شاهان پیش از اسکندر» جا انداخته و موجب این گرفتاری شده است. پژوهشگر در پایان پیشنهاد می دهد که اطلاعات تاریخی به دست آمده از کتاب مقدس بار دیگر مورد بازنگری و واکاوی قرار گیرند.
کلیدواژگان: داریوش مادی، کتاب دانیال نبی (ع)، تورات، هخامنشیان
-
Page 1One of the most important issues in the Iranian history is the relationship between local government - consisting of local tribes and families- and the central government. This research aims to study the role of one of these families، an Iranian Kurdish family، and its interaction with the central government. This article also explains other dimensions related to the local government، the Donboli family and their relation to the central government. Historical documents reveal the Donboli family، forming the local government in Khoy، Salmas and Tabriz regions، benefit from a clear history at least from the time of Shah Tahmasb I onwards. In the Shah Abbas I period، the family’s political role became more significant and then towards the end of the Safavid dynasty the role started to weaken. From Safavid to Qajar، Donboli’s role in internal and external affairs was widely obvious، and local government of this family gained more power. Finally، with the rise of Qajar dynasty، Donboli’s power decreased and eventually in the years that Abbas Mirza was the government in Azerbaijan as the Crown Prince، the life of this local government came to the end. This study shows that despite of some opinions about their attempts for secession، Donboli’s family had a significant role in the nation، such as literature، culture، security، domestic politics and foreign affairs.
-
Page 19After the Prophet passed away and Abu-Bakr was assigned as the caliphate, Muslims started a chain of foreign conquests, primarily in the Christian territories. Egypt at that time was one of the Christian’s centres soon to be conquered by Muslims. Through Egypt, Muslims also gained access to Constantinople, another one of the four centers of Christianity. Egyptians’ response to the Muslims was significant. The Coptics not only showed no resistance against Muslim invaders, but also welcomed them. This behaviour stems from a complex set of principles that should be examined in the social context of the time. With this respect, the religious, political, social and economical situation of Egypt should be taken into consideration. During this time, the behavior of the Muslims toward the Coptics was conspicuous. Under the aegis of Islam, Coptics were able to profit from the religious freedom, something which they were lacking under Christian rulers. This study along with the explanation of the Egyptian conquest, deals with the reasons for the Muslims’ victory and their situation after the conquest
-
Page 33One of the most important events in the Iranian and Ottoman Constitutional movements is the emergence of the Constitutional Law. Despite of many benefits brought this valuable event due to the modernists and reformists approaches which either slowed down the pace of the constitutional development or accelerated it. One of the examples of these aspects was the authority granted to the parliaments in the two constitutions. Due to the expansions and limitations regarding the authority of the parliament in the Iranian and Ottoman (1908) constitutions, the two constitutional movements experienced different fates. This partly stems from the approaches of the said constitutions to the civil institutions such as the parliament in the structure of the Islamic government under the "reign of the legitimate sultan". This article examines these laws focusing on the authority of the parliament and its reflection on the fate of modernism in two mentioned countries
-
Page 41In the study of the juridical order of Seljuqs state, there were two types of law courts base on of their duties and functions can be recognized: the Supreme Court (divan-i mazalim) and the ecclesiastical courts (mahkame-i shar'). The Supreme Court was administrated by Sultan, and his governors of provinces, whereas the ecclesiastical courts were managed by the clergy. The ecclesiastical courts investigate all disputes and complaints brought in by ordinary people. Supreme Court’s responsibility was to run the political and administrative complaints of officers and governors. The origin of Supreme Court has rooted in the ancient Iranian customs, and the Islamic customs were the origin of the ecclesiastical courts.
-
Page 55In 325 B. C. Alexander the Great decided to return to the west at the mouth of Indus. The great Macedonian army provided by a number of nations started its campaign through Gedrosia (Baluchestan) commanded by Alexander. His fleet supported the ground army under the command of Nearchus on Oman Sea. Greek geographers divided Baluchestan into three regions: Oritiae, the Coast of Fish Eaters and Gedrosia.Alexander faced a number of challenges while crossing the three regions, partly due to his army’s unfamiliarity with the area. In fact, the severity of these problems was far greater than were anticipated from the beginning of the war on the border of Granicus up to the end of it on the mouth of Indus. Alexander, in spite of knowing that Gedrosia had a severe nature and lack of the foodstuffs and grass plots, decided to cross it because of his self-pride and his supernatural ability. Did he succeed to reach all his ambitious goals? Since Gedrosia did not have a central advanced urbanization system, how it this perceived by historians and geographers?This article aims not only to answer the two mentioned questions but also explain the whole operations by Alexander and his army in Gedrosia, the circumstances of their coming in contact with environment and geographical phenomenon’s of the region according to Greek historians and geographers on the basis of descriptive-analysis method.
-
Page 67Theological disputes in the 7nd and 8rd centuries increased tension within the Islamic society causing intellectual harmony. The question of creation (khalq) of the Quran became a controversial topic among Muslims. Eventually, the intensity of theological disputes reached such a degree that Ma‘mun, the Abbasied caliph, interfered and declared a policy of mihna. This unique policy declared four months before Ma‘mun’s death was continued by his successors Mu‘tasim and Wathiq (ahl-i hadith) for 16 years. The policy of mihna has fascinated historians leading to a number of hypothesis and views. This article examines three explanations on Ma‘mun's motivation in introducing this policy: 1. Being affected the caliphate by Mutazili;2. Being affected the caliphate by Shia.3. Showing caliphate’s power against hadith group.
-
Page 79Precisely “Darius the Mede” in “Book of Daniel”, who rules over Babylon, is not clear in any primary historical sources. Neither the Babylonian nor the Persian history has recorded such a person. This project is due to gain his clear picture. As “Darius the Mede” is unknown to any other source, many historians view his presence in Daniel as simply a mistake by the author. The author perhaps inadvertently placed the Persian King Darius I at an earlier date than the King actually reigned. However, it is suggested here that “Darius” was a second name for “Cyrus” who was called “Medes” in some primary sources. Moreover in “Daniel”, Angel Gabriel informs the prophet that there will be four Persian kings before the coming of “Alexander the Great”. It is argue here that a much later writer of a manuscript of “Daniel” may have been misled by some facts in the Old Testament. Finally, it will be suggested that some of the facts which had come from the Old Testament should be re-examined.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.